🦉 Wat hebben we nodig als iedereen dezelfde kennis heeft?

Er komen golven van overvloed aan. Een overvloed aan informatie, kennis en intelligentie die ons overspoelt zoals we nog nooit hebben meegemaakt. Een kanteling van een wereld van schaarste naar een wereld vol mogelijkheden om de wildste ideeën werkelijkheid te maken. En dat allemaal in een razend korte periode.

Kenniswerkers die dachten helemaal comfortabel en veilig boven in Maslow's piramide te leven, hoog in de hiërarchie van bedrijven, zijn gewaarschuwd. Die piramide gaat een heel stuk platter worden.

Laten we even teruggaan naar de basis. Wat is informatie eigenlijk? Het is de lijm tussen netwerken. Vandaag de dag vaak data, maar het kunnen ook objecten zijn die symbolen vertegenwoordigen om een signaal of boodschap over te brengen. Denk aan de rook van een vuur dat anderen waarschuwt, of de geur van bloemen die bijen naar nectar lokt.

Kennis gaat een flinke stap verder. Het is het vermogen om nuttige informatie op te slaan en te begrijpen. Een mooi voorbeeld van kennis is weten dat water bij 100°C kookt.

Intelligentie is weer anders. Het is het vermogen om slimme keuzes te maken, je aan te passen aan je omgeving, complexe problemen op te lossen en vooruit te denken. Het is de motor die kennis en vaardigheden effectief weet te verwerven, te begrijpen en toe te passen.

Tot vandaag gold een simpele formule: weten = verdienen. Vaardigheden ontwikkelen en expertise opbouwen gaf een voorsprong in de maatschappij. Je kon jezelf onderscheiden door wat je wist en kon.

Tot de ontwikkeling van AI alles op zijn kop zette.

Ons hele economische systeem is gebouwd op kennis als schaars goed. Kenniswerkers op de Zuidas verdienen het grove geld dankzij hun unieke bezit: kennis. Maar plotseling is al die kennis omnipresent geworden. Iedereen heeft er toegang toe. Kennis en intelligentie zijn als elektriciteit geworden: het ene komt uit de muur, het andere uit de cloud. Dat is wat ik bedoel met golven van overvloed.

Ik was recent bij een bijeenkomst waar 120 mensen verdeeld over tafeltjes zaten te discussiëren over AI. Het waren vooral mensen die al behoorlijk wat wisten van AI. Geen beginners. De stelling die op tafel lag was simpel maar ingrijpend: 80 procent van alle kantoorbanen kan nu al door AI overgenomen worden. Met die stelling was iedereen het eens.

Maar toen de discussie een wending nam naar de logische consequentie daarvan: dat mensen straks misschien helemaal niet meer hoeven te werken, greep de werkelijkheid hen bij de keel. Je zag letterlijk de paniek in hun ogen. Maar wat moet ik dan doen? Wat ben ik dan nog waard?

Het was opmerkelijk om te zien hoe mensen hun identiteit koppelen aan hun werk en hun kennis en expertise. Toen ik vroeg: Is je huidige baan dan het hoge doel waar je altijd al naar streefde? werd dat ook wel ontkend, maar het omarmen van een nieuw purpose (bij gebrek aan een goed Nederlands woord) heeft duidelijk wat meer tijd nodig. Tijd die we overigens niet echt hebben als je snelheid van exponentiële versnellingen in ogenschouw neemt.

Wat blijft er over als kennis democratisch wordt?
Waar ligt de echte behoefte?

Wijsheid!

Wijsheid komt na kennis. Het is wat je doet met al die informatie en intelligentie die nu voor iedereen beschikbaar is.

Wijsheid groeit met de jaren en met ervaring. Het is het vermogen om de juiste zaken met elkaar te verbinden. Het gaat over timing, empathie en menselijk aanvoelen.

Stel je een arts voor die toegang heeft tot alle medische literatuur ter wereld via AI. Iemand die binnen seconden symptomen kan analyseren en statistische kansen op verschillende aandoeningen kan inschatten. Dat is kennis waar AI mee helpt. Maar wijsheid is weten wanneer en hoe je de kans op een zeldzame ziekte moet overbrengen aan een bezorgde ouder.

Wijsheid is uiteindelijk de mate waarin je al die kennis en intelligentie gebruikt om tot betere beslissingen te komen. Om de best mogelijke toekomst in te richten. Laat AI alle informatie comprimeren zodat jij/wij de juiste informatie hebben. Net als een CEO van een organisatie, die van elke afdeling kort en krachtig informatie aangeleverd krijgt om alles vervolgens aan elkaar te knopen en, alles overziend, knopen door te hakken om een visie te realiseren.

Terug naar die discussietafel. Toen die mensen vroegen wat ze dan moesten doen als werk wegvalt, zag je de angst voor doelloosheid. Maar wat is er mis met de potentie om nog meer te genieten van het leven? Als we minder mogen werken en als het ons lukt een goed sociaal vangnet te creëren (ook daarvoor hebben we wijsheid nodig), dan kunnen we ons richten op wat er echt toe doet. Meer tijd met het gezin. Meer tijd in de natuur. Meer tijd met elkaar. Meer filosoferen, want filosoferen is letterlijk de liefde voor wijsheid. En voor wie geen trek heeft in filosofie zijn er genoeg alternatieven. Er zal een overvloed aan entertainment zijn, van simulaties en games tot virtuele werelden. En zeker geen tekort aan techniek om creatief te zijn.

Kortom: laten we ons hoop vestigen op wijsheid. Het bepalen van purpose, het vinden van betekenis in dit bestaan vraagt wijsheid. We hebben wijsheid nodig van onze leiders om de mensheid op globale schaal door grote uitdagingen heen te loodsen. Maar ook wijsheid van ons allemaal, om ieder voor zich een goed pad te vinden om collectief een overvloedig paradijs te bereiken (en dat als zodanig te erkennen).

Elke grote technologische vooruitgang lijkt gekoppeld aan pijnlijke neveneffecten die de mensheid bedreigen. Alleen een upgrade van onze collectieve wijsheid kan die schade beperken.

Collectieve wijsheid, dat lijkt mij een mooi doel.